Α. Ιστορικές καταβολές, τρόπος εφαρμογής του βελονισμού στην Κίνα και διακήρυξη της WFAS (WorldFederationofAcupunctureMoxibutionSocieties) για την πρόοδο, διάδοση και εφαρμογή του βελονισμού στον 21ο αιώνα.

Ο βελονισμός είναι ένα μέρος της παραδοσιακής ιατρικής της Κίνας που χρησιμοποιείται για περισσότερα από 4.000 χρόνια στην Κίνα, και από 1.000 χρόνια στην Ιαπωνία και στις άλλες χώρες της Απω Ανατολής. Τις τελευταίες 4 δεκαετίες, ο βελονισμός διαδίδεται με ταχείς ρυθμούς στην Δύση και σήμερα 70.000 ιατροί σε Ευρώπη και Αμερική, 50.000 στην Ιαπωνία, εφαρμόζουν την παραδοσιακή αυτή τεχνική στην θεραπεία και στην πρόληψη των ασθενειών. Στην Κίνα μόνο το 10% των ιατρών γνωρίζουν ή / και εφαρμόζουν βελονισμό. Η ιατρική στην Κίνα έχει σύγχρονο πρόσωπο, διατηρούνται όμως κάποιες παραδοσιακές πρακτικές με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα κυρίως σε δυσίατα ή ανίατα περιστατικά. Εφαρμόζεται στα εξωτερικά ιατρεία κάθε νοσοκομείου ή πολυιατρείου. Ο ασθενής παραπέμπεται από άλλες κλινικές όταν πληρεί τις προϋποθέσεις ή όταν θεωρηθεί σκόπιμη η συμπλήρωση της θεραπείας του και με βελονισμό. Σήμερα και στην Κίνα, η εκπαίδευση των ιατρών είναι διαφορετική από αυτή των μη ιατρών. Οι ιατροί, σπουδάζουν βελονισμό 2-3 χρόνια και γίνονται αυτόματα διευθυντές των τμημάτων εφαρμογής παραδοσιακής ιατρικής των νοσοκομείων, καθηγητές στα κολέγια βελονισμού και προϊστάμενοι στα κέντρα υγείας. Οι μη ιατροί, σπουδάζουν σε ειδικά κολέγια παραδοσιακής ιατρικής και βελονισμού για 5 ή 6 χρόνια, συνήθως δουλεύουν υπό την επίβλεψη των ιατρών (όπου υπάρχουν) ή αυτόνομα (ιδίως στην επαρχία). Οι μη ιατροί σπάνια διδάσκουν βελονισμό και έχουν περιορισμένες δυνατότητες εξέλιξης.

Οι κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικές συνθήκες μεταξύ των χωρών της Δύσης και της Ανατολής είναι διαφορετικές, όπως επίσης διαφορετικά είναι τα συστήματα και η ακολουθούμενη πολιτική υγείας των χωρών αυτών. Είναι λοιπόν λογικό, ο βελονισμός στην Δύση να εφαρμόζεται με διαφορετικό τρόπο και κάτω από διαφορετικές συνθήκες από αυτόν της Κίνας και γενικά της Απω Ανατολής. Ακόμη, είναι φυσικό η κάθε Δυτική χώρα, ανάλογα με την δομή του συστήματος Υγείας, να έχει βάλει διαφορετικά κριτήρια εφαρμογής του. Για την διάδοση του βελονισμού, η Δύση στηρίχθηκε περισσότερο σε κλινικές αναφορές και κλινικές εργασίες παρά σε εργαστηριακή διερεύνηση, η οποία ήρθε πολύ αργότερα και προσπάθησε εκ των υστέρων να ερμηνεύσει τα ήδη γνωστά και ‘’αληθή’’ αποτελέσματα της μεθόδου.

Σήμερα, o βελονισμός (στην Κίνα και στην Δύση), δεν θεωρείται πανάκεια. Θεωρείται μία άριστη, προληπτική και θεραπευτική (συμπτωματική) αγωγή που την χαρακτηρίζει α) η αποτελεσματικότητα σε χρόνιες παθήσεις και στον οξύ και χρόνιο πόνο, β) η απλότητα εφαρμογής, γ) η έλλειψη παρενεργειών, δ) το χαμηλό κόστος και ε) η δυνατότητα παράλληλης χρήσης με άλλη θεραπευτική αγωγή. Ενα γεγονός ιδιαίτερα εντυπωσιακό (που αφορά ίσως και άλλες μορφές μη-συμβατικών θεραπευτικών μεθόδων) είναι το εύρος των ενδείξεων και η γενική – ομοιοστατική δράση του βελονισμού που αφορά το νεύρο-ενδοκρινο-ανοσο-αγγειακό σύστημα.

Β. Τα ισχύοντα στις Δυτικές χώρες, στην Ελλάδα καθώς και τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εφαρμογή των μεθόδων της μη-συμβατικής ιατρικής και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την εφαρμογή των παραδοσιακών μεθόδων ιατρικής.

Η έλλειψη κοινής πολιτικής μεταξύ των δυτικών χωρών και η ανομοιογένεια εφαρμογής του βελονισμού στις χώρες του δυτικού κόσμου είναι πράγματι εντυπωσιακή. Δεν υπάρχει κανένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο επαφής μεταξύ βελονισμού και σύγχρονης ιατρικής φροντίδας υγείας.

Δύο διαμετρικά αντίθετες απόψεις ισχύουν στις Ευρωπαϊκές χώρες σήμερα:

  • Η πρώτη άποψη υποστηρίζει ότι μόνον οι ιατροί είναι εξουσιοδοτημένοι από την πολιτεία να θεραπεύουν παθήσεις, με μόνη εξαίρεση κάποιες ασήμαντες ιατρικές πράξεις που μπορούν να εφαρμόζονται από παραϊατρικά επαγγέλματα (μαίες, νοσοκόμες κλπ). Αυτά ισχύουν στην Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο. Υπάρχει βέβαια κάποια ανοχή από την πολιτεία ειδικά για τον βελονισμό (πράξη ανεγνωρισμένη από την Ιατρική Ακαδημία της Γαλλίας από το 1950) και την ομοιοπαθητική (η οποία όταν εφαρμόζεται από ιατρό, συνταγογραφείται κανονικά από όλα τα ταμεία).
  • Η δεύτερη άποψη υποστηρίζει ότι οποιοσδήποτε μπορεί να εφαρμόσει συστήματα “φροντίδας υγείας ασθενών” (health care), αλλά κάποιες δραστηριότητες αφορούν αποκλειστικά τους ιατρούς, οι οποίοι είναι και το αρμόδιο εξουσιοδοτημένο πολιτειακά σώμα για την πλήρη οργάνωση, την πολιτική και την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων υγείας. Στην Νορβηγία, στην Γερμανία, στην Δανία και στην Σουηδία με νομοθετικές ρυθμίσεις, πρακτικοί (practitioners) μπορούν να εφαρμόζουν μη συμβατικές θεραπείες, με σαφείς και καταγεγραμμένες ενδείξεις, ειδική εκπαίδευση, ειδική αναγνώριση και προστασία.

Κάποια άλλα παραδείγματα για τα ισχύοντα εκτός Ελλάδος είναι τα εξής:

  1. NewYorkState : Εδώ ο βελονισμός εφαρμόζεται με μεγάλη αυστηρότητα και θεωρείται πειραματική τεχνική. Για τους ιατρούς απαιτείται 300 ώρες θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση και ασκείται με τήρηση αυστηρού ερευνητικού πρωτοκόλλου. Οι ιατροί ελέγχονται από το State Education Department ή από το Division Professional Licensing (το οποίο εκχωρεί και πιστοποιητικό για την άσκηση του βελονισμού).
  2. RhodeIsland: ο βελονισμός μπορεί να ασκείται και από ιατρούς και από μη ιατρούς. Για τους ιατρούς είναι αρκετές 300 ώρες εκπαίδευσης. Οι μη ιατροί δίνουν αυστηρές εξετάσεις για να ασκήσουν βελονισμό μετά από 2.000 ώρες εκπαίδευσης.
  3. Connecticut: Το State Department Health Services δηλώνει ότι οι μη ιατροί δεν έχουν δικαίωμα εφαρμογής βελονισμού εκτός αν επιβλέπονται από ιατρό. Για τους ιατρούς δεν υπάρχει πρόβλημα.
  4. California: 11-8-1972 (Governor California ®AssembleBillsettoBusinessandProfessionsCode) Εδώ είναι δυνατή η εφαρμογή του βελονισμού και από μη ιατρούς, μόνο με την αυστηρή επιτήρηση από ιατρούς και βέβαια με την κατοχή πιστοποιητικού που εκχωρείται με ιδιαίτερη αυστηρότητα.

Γενικά στην Αμερική

  1. 11 πολιτείες: Εφαρμογή του βελονισμού μόνο από ιατρούς μετά από ειδική εκπαίδευση, εξετάσεις και δίπλωμα που εκχωρείται από όργανα της πολιτείας. [California, District of Columbia, Georgia, Illinois, Louisiana, Maryland, Montana, New York, Nevada, Pennsylvania, Virginia].
  2. 18 πολιτείες: Μόνο οι ιατροί έχουν δικαίωμα να εφαρμόζουν βελονισμό, χωρίς ειδική εκπαίδευση, χωρίς δίπλωμα, χωρίς εξετάσεις. Οι μη ιατροί δεν έχουν δικαίωμα στην άσκηση του βελονισμού. [Alabama, Alaska, Arkansas, Idaho, Indiana, Iowa, Kansas, Kentucky, Michigan, Mississippi, Missouri, New Hampshire, North Carolina, North Dakota, Ohio, South Dakota, West Virginia, Wyoming].
  3. 20 πολιτείες: Απαιτείται ξεχωριστή άδεια επαγγέλματος για μη ιατρούς μετά από εκπαίδευση (2.000 ώρες), εξετάσεις και τελικά απόκτηση διπλώματος που τους νομιμοποιεί. Οι ιατροί δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα. [California, District of Columbia, Florida, Hawaii, Montana, Nevada, New Mexico, New Jersey, New York, Oregon, Rhode Island, Washington].
  4. 4 πολιτείες: Απαιτείται ειδική άδεια ασκήσεως επαγγέλματος βελονισμού και ειδική εκπαίδευση και εξετάσεις. Για τους μη ιατρούς είναι υποχρεωτική η ιατρική επίβλεψη. [Maryland, Massachusetts, Pennsylvania, Utah].
  5. 10 πολιτείες: Βελονισμός μόνο κάτω από αυστηρή ιατρική επίβλεψη. [Arizona, Colorado, Connecticut, Delaware, Louisiana, Maine, Tennessee, Texas, Vermont, Wisconsin]. Το FDA (Federal Food and Drug Administration). Θεωρεί τον βελονισμό πειραματική τεχνική. Ολες οι συσκευές ηλεκτροβελονισμού θεωρούνται πειραματικές συσκευές (κατηγορία 3 στο FDA).

Σήμερα στην Αμερική [61] λειτουργούν 40 σχολές και κολλέγια παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής. 28 πολιτείες της Αμερικής δέχονται τον βελονισμό σαν ιατρική πράξη. Οι κατά τόπους ιατρικοί σύλλογοι έχουν καθιερώσει μηχανισμούς αναγνώρισης και αξιολόγησης των γνώσεων ιατρών ή / και μη ιατρών στον βελονισμό. Υπάρχουν 6.500 ιατροί και μη ιατροί (practitioners) που εφαρμόζουν βελονισμό, οι μισοί από τους οποίους κατέχουν ειδική άδεια ασκήσεως του βελονισμού από ειδική εθνική επιτροπή ιατρών. Εκτιμάται ότι 3.000 ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων εφαρμόζουν βελονισμό και εξυπηρετούν 9 – 12 εκατομμύρια ασθενείς στον χρόνο. Πρόσφατες μελέτες εκτιμούν ότι ξοδεύονται ανά έτος 13,7 δισεκατομμύρια δολάρια για εναλλακτικές θεραπείες. Πολλά από τα έξοδα αυτά καλύπτονται από κρατικά ασφαλιστικά ταμεία ή από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Τριανταπέντε ιατρικές σχολές προσφέρουν για ιατρούς και οδοντίατρους, οι δέκα από αυτές έχουν ερευνητικά κονδύλια για έρευνα των μεθόδων της μη ορθοδόξου για τη Δύση ιατρικής. Το 1992 το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NationalsInstituteofHealth – NIH) ίδρυσε γραφείο μελέτης μεθόδου Εναλλακτικής Ιατρικής, εκδηλώνοντας έτσι με τον τρόπο αυτό την διάθεση να ασχοληθεί επίσημα με τις μεθόδους αυτές. Στις 6 Νοεμβρίου 1997 το NIH σε ειδικό panel με δώδεκα ειδικούς, αναγνώρισε τον βελονισμό σαν highlysuccessfulremedy.

Πολλά πρότυπα κέντρα έρευνας, εκπαίδευσης και εφαρμογής βελονισμού λειτουργούν στα πλαίσια του Αμερικάνικου συστήματος Υγείας. Ενα τέτοιο κέντρο ιδρύθηκε στο Maryland σαν τμήμα συμπληρωματικής ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιατρικής του Maryland υπό την διεύθυνση του Dr. BrianBerman.

Αργεντινή: Εταιρεία βελονισμού (SociedadArgentinadeAcupuntura) και σεμινάρια από το 1959. Δεν είναι αναγνωρισμένος ο βελονισμός.

Βραζιλία: Εδρα βελονισμού από το 1996.

Μ. Βρετανία: Διδασκαλία βελονισμού σε undergraduatemedicalcourses στο Εxeter και στο Sheffield. Γενικά όλοι κάνουν από όλα στην Αγγλία. Οι Προτάσεις της Βρετανικής Εταιρείας Βελονισμού είναι:

Ολα τα νοσοκομεία πρέπει να διαθέτουν εξωτερικά ιατρεία βελονισμού.

Οι GP (γενικοί ιατροί) να γνωρίζουν τις ενδείξεις του βελονισμού και σε κάθε group από GB (καταστήματα. ΙΚΑ, κέντρα Υγείας π.χ.) να υπάρχει ένας που να μπορεί να κάνει βελονισμό.

Ιταλία: Δεν διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο. Μόνο ιδιωτικές σχολές (3-4 χρόνια εκπαίδευσης). Εφαρμόζεται από ιατρούς και μη ιατρούς. Κανείς δεν ενδιαφέρεται και δεν ασχολείται με τον βελονισμό εκτός από αυτούς που τον εφαρμόζουν.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αποδεχόμενος τις κλινικές εργασίες από Ευρώπη και Απω Ανατολή, κατάρτισε έναν αρχικό κατάλογο κυρίων ενδείξεων που είναι ο μοναδικός επίσημος (αν και ελλειπής) ‘’οδηγός’’ των ιατρών που εφαρμόζουν βελονισμό. Επίσης, κατά καιρούς, με επίσημες εγκυκλίους προτρέπει τα κράτη-μέλη του να εντάξουν τις μη-συμβατικές μεθόδους ιατρικής και τις παραδοσιακές μεθόδους ιατρικής στα συστήματα Υγείας τους, προτείνοντας παράλληλα την διενέργεια εκπαιδευτικών και ενημερωτικών σεμιναρίων, την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων, την κωδικοποίηση και σαφή κατηγοριοποίηση των μεθόδων αυτών.

Αναφέρουμε – κατατοπιστικά – μερικές από τις κυριότερες ενδείξεις του Βελονισμού όπως αυτές αναλυτικά αναφέρθηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (W.H.O. Chronicle 34, 249, 1980), επιβεβαιώθηκαν από εκτεταμένες κλινικές και εργαστηριακές έρευνες και ανακοινώθηκαν σε εθνικά, διεθνή και παγκόσμια Συνέδρια Βελονισμού:

O Οmura έκανε προσπάθεια να συνοψίσει τις υπάρχουσες εργασίες που αφορούν την δράση του βελονισμού και κατέληξε ότι υπάρχουν δεδομένα ότι με την θεραπευτική του βελονισμού επιτυγχάνονται τα πιο κάτω:

  1. Παυσίπονη δράση μακράς διάρκειας (σε οξέα, υποξέα και χρόνια επώδυνα σύνδρομα).
  2. Βελτίωση της μικροκυκλοφορίας περιφερικά (ιδίως των αρτηριλίων και των τριχοειδών) και κεντρικά (βελτίωση της εγκεφαλικής αιματικής ροής).
  3. Ρύθμιση αρτηριακής πιέσεως.
  4. Αντικαταθλιπτική (ευφορική) δράση, αγχολυτική δράση.
  5. Αύξηση της δυνατότητας ανοσοβιολογικής απάντησης του οργανισμού.
  6. Ηπιο υπναγωγό αποτέλεσμα.
  7. Μείωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου απεξάρτησης σε άτομα εξαρτημένα από ναρκωτικά, αλκοόλ, ψυχοφάρμακα, κάπνισμα.
  8. Επιτάχυνση του ρυθμού αναγέννησης των νεύρων.
  9. Αντιεμετική δράση.
  10. Γενική δράση σε διαταραχές του Α.Ν.Σ. (ανά συστήματα και γενική ομοιοστατική δράση).

Η WFAS (WorldFederationAcupunctureSociety), τονίζοντας την αξία του βελονισμού για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, υποστηρίζει ότι οι στόχοι των εταιρειών βελονισμού πρέπει να είναι:

  1. Η εθνική νομοθετική ρύθμιση και η κατοχύρωση των τίτλων σπουδών (ιατρών και μη) από επιτροπή ειδικών.
  2. Η εκπαίδευση και η μετεκπαίδευση (πανεπιστημιακή ή όχι) των ιατρών μελών.
  3. Ο έλεγχος της πρακτικής εφαρμογής του βελονισμού από ειδικές επιτροπές.
  4. Η ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας που αφορά τον βελονισμό και τους μηχανισμούς δράσης του.
  5. Η διεθνής τυποποίηση της ονοματολογίας.
  6. Η καθιέρωση σαφών ενδείξεων.

Η Επιτροπή Υγείας και Περιβάλλοντος του Ευρωκοινοβουλίου, κατέθεσε πρόταση ψηφίσματος στην ολομέλεια του κοινοβουλίου σχετικά με το καθεστώς της μη-συμβατικής ιατρικής στα κράτη-μέλη της κοινότητας και

Α) λαμβάνοντας υπόψη την ευρέως διαδεδομένη άποψη, συμπεριλαμβανόμενης και της άποψης των ιατρών, σύμφωνα με την οποία οι διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι και μάλιστα οι διάφορες προσεγγίσεις της υγείας και της ασθένειας δεν αλληλοεξαιρούνται αλλά αντίθετα μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά.

Β) λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι σημαντικό να εξασφαλισθεί στους ασθενείς η ελεύθερη πρόσβαση στη θεραπευτική αγωγή από την οποία προσδοκούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την υγεία τους προσφέροντας τους ταυτόχρονα τις δέουσες εγγυήσεις.

Γ) θεωρώντας ότι μία ευρωπαϊκή νομοθεσία όσον αφορά το καθεστώς και την άσκηση της μη συμβατικής ιατρικής θα αποτελούσε εγγύηση για τους ασθενείς και ότι μία τέτοια νομοθεσία θα έπρεπε να βασίζεται στα εθνικά νομικά μοντέλα στα οποία η ελευθερία άσκησης είναι μεγαλύτερη και ταυτόχρονα κάθε κλάδος πρέπει να είναι σε θέση να οργανώσει το επάγγελμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (κώδικας δεοντολογίας, μητρώο επαγγέλματος, κριτήρια και επίπεδο κατάρτισης).

Δ) θεωρώντας ότι η κατάρτιση των ασκούντων την συμβατική ιατρική θα έπρεπε να περιλαμβάνει κάποια εισαγωγή στους μη συμβατικούς αυτούς ιατρικούς κλάδους ούτως ώστε να διευκολυνθεί η συνεργασία ανάμεσα στους ασκούντες τα ίδια αυτά ιατρικά επαγγέλματα.

Ε) θεωρώντας ότι η ελεύθερη επιλογή της θεραπείας πρέπει επίσης να συνεπάγεται την κάλυψη από τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, χωρίς διάκριση, της επιστροφής των εξόδων παροχής υπηρεσιών και φαρμάκων που έχουν σχέση με την άσκηση της μη συμβατικής ιατρικής, θεωρώντας ότι, με την προοπτική της αναθεώρησης της κοινωνικής ασφάλισης επιβάλλεται να ληφθεί υπόψη ο ρόλος προληπτικής ιατρικής που διαδραματίζει η μη συμβατική ιατρική.

Στ) λαμβάνοντας υπόψη τη σκοπιμότητα μιας αναβλητικής απόφασης που θα επιτρέπει την αναστολή των δικαστικών διώξεων έναντι των ασκούντων τη μη συμβατική ιατρική για παράνομη άσκηση της ιατρικής όταν δεν προκαλείται καμία βλάβη στους ασθενείς. Τελικά προτείνει:

  • Να εξασφαλιστεί η ελευθερία εγκατάστασης και η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στους ασκούντες την μη συμβατική ιατρική καθώς και ελεύθερη πρόσβαση στα θεραπευτικά προϊόντα που είναι απαραίτητα για την άσκηση του επαγγέλματος τους.
  • Να εγγραφεί κονδύλι 10 εκατ. ECU το χρόνο επί 5 χρόνια για ανάπτυξη προγραμμάτων έρευνας στους τομείς της μη συμβατικής ιατρικής
  • Η Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία να περιλαμβάνει και την κατηγορία των μη συμβατικών φαρμακευτικών σκευασμάτων
  • Να συσταθεί επιτροπή εμπειρογνωμόνων που θα αναλάβει την αποτίμηση των μη συμβατικών μεθόδων θεραπείας, επιτροπή αποτίμησης που θα βάλει τις προδιαγραφές για την ασφάλεια των φαρμακευτικών προϊόντων της μη συμβατικής ιατρικής και επιτροπή ισοτιμίας, που θα αναλάβει να εξετάσει την κατάρτιση, τα διπλώματα και τις εναρμονίσεις των διπλωμάτων αυτών.